Avrupa’nın kara kışı ve enerji enflasyonu

Hilal SARI

2020 yılında normalden daha uzun ve soğuk bir kış geçiren Avrupa’nın enerji krizi, başta İngiltere olmak üzere enerji sektöründe iflaslar getirmeye başlarken, gübre ve et üreticileri de krizden doğrudan etkilenmeye başladı ve bunun pandemiyle zaten yükselen gıda fiyatlarını daha da yükseltmesi bekleniyor. Hem Avrupa Merkez Bankası (ECB) yetkilileri hem de Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) dün yaptıkları açıklamada artan enerji fiyatlarının ve tedarik zincirinde yaşanan darboğazların “ücretlerin yükselmesi için baskıları artıracağı” konusunda uyarıyor.

OECD dün yayınladığı OECD Ekonomik Görünüm raporunda hem 2021 hem de 2022’de daha önceki tahminlerinden çok daha güçlü fiyat artışları olacağını öngördü. Morgan Stanley öngörülerine göre yüksek enerji fiyatları Euro Bölgesi TÜFE verisine son üç ayda 0,2 ila 0,3 puan daha ekleyecek. G20 genelinde son çeyrekte ortalama %4,5 enflasyon bekleyen OECD, bunun 1,5 puanının navlun ve enerji fiyatlarından kaynaklanacağını belirtiyor. Küresel GSYH’nin pandemi öncesine döndüğü belirtilen raporda artan emtia fiyatlarının ve navlunun kısa vadede enflasyonu daha da yukarı çıkaracağı öngörülüyor.

ECB Başkan Yardımcısı Luis de Guindos da Financial Times’ın bir etkinliğinde yaptığı açıklamada “Önümüzdeki dönemde çok daha kalıcı bir enflasyon baskısı görebiliriz, özellikle de enerji maliyetlerinden kaynaklanan fiyat artışları daha yüksek ücret baskılarını artırırsa” diyor.

Enerji şirketleri batıyor, gübre ve et üreticileri zorlanıyor

Rusya’nın Avrupa’ya doğalgaz akışını yavaşlatması ve soğuk kış ayları için stokların henüz yeniden doldurulamamış olması, ABD’de kasırgaların küresel arzdan önemli bir payı daha durma noktasına getirmesi ve ekonomilerin çoğunun tamamen açılmasıyla gelen güçlü talep, kıtada enerji fiyatlarını tarihi rekorlara getirerek, sanayicileri zorlamaya başladı.

En az 4 enerji şirketi haftaya batacak: Avrupa’nın enerji krizinden en çok etkilenen ada ülkesi İngiltere’de gelecek hafta dört küçük enerji şirketinin yükselen doğalgaz fiyatları nedeniyle iflas etmesi bekleniyor. BBC’ye konuşan kaynaklar bu şirketlerin sektördeki büyük oyunculara “1 milyondan fazla müşteriyi devralmak için teklif yapın” dedi. Fiyatlardaki yükseliş nedeniyle birçok tüketiciye faturasını ödedikleri enerjinin tedarik edilemeyecek olmasından endişe ediliyor. 2021 başında 70 enerji tedarikçisi olan ülkede sektör kaynakları yıl sonuna sadece 10 enerji şirketi kalabileceğini öngörüyor.

Krizin kazananı Rus gübre üreticileri: İngiltere’de iki büyük gübre tesisi gösterge doğalgaz fiyatının 70 Euro’nun üzerine çıkması sonrası çareyi kepenk kapatmakta bulmuştu. VTB Capital analisti Elena Sakhnova, Rusya’da sanayici için doğalgaz fiyatlarının 12 aylığına sabitlenmiş olmasının Rus üreticilere büyük bir avantaj sağladığını, İngiltere’de kapanan iki büyük gübre tesisinin azot gübre fiyatlarını tekrar temmuz zirvelerine dönebileceğini söylüyor. Sakhnova konuya ilişkin müşteri notunda Rus bir gübre üreticisinin tesisine doğalgazı 2 dolar/mmbtu’dan aldığını, Avrupa’da bu rakamın 23 dolar/mmbtu olduğunu aktarıyor.

Et üreticileri karbondioksit bulamıyor: Gübre üreticilerinin kapanması, gıda sektöründe hayvan kesiminde ve gıda ambalajlamasında kullanılan karbondioksit arzını da azaltıyor. Dün açıklama yapan İngiltere Ticaret, Enerji ve Temiz Büyüme Bakanı Kwasi Kwarteng et üreticilerinin karbondioksit tedarikinde ciddi bir sıkıntı yaşadığını ve önümüzdeki birkaç günün zor geçeceğini söyledi. Bloomberg’de yer alan habere göre et üreticileri “sadece birkaç günlük karbondibbbbbbbbbboksit stoklarının olduğunu ve zaten kamyon şoförü gibi insan kaynağı kısıtlarıyla sıkışmış durumda olan gıda tedarik zincirlerinin de tehlike altında olduğunu” söylüyor. İngiliz Et Üreticileri Derneği ise iki hafta içinde karbondioksit arzına çare bulunmazsa kesimhanelerin kapanmaya başlayabileceğini söylüyor.

“Faturalardan yeşil enerji harçlarını kaldırın”: İngiltere’nin en büyük enerji tedarikçilerinden Eon İngiltere CEO’su Michael Lewis, hükümete “tüketicilerin elektrik faturalarından yeşil enerji harçlarının kaldırılması” için çağrı yaptı. 5,6 milyon haneye elektrik sağlayan şirketin CEO’su “çok zor geçmesi beklenen bu kış boyunca böyle bir adımın zor durumdaki hane halklarına yardımcı olacağı” görüşünde.

Enerji fiyatlarıyla ilgili diğer gelişmeler:

– İngiltere enerji şirketlerine devlet kredisi verebilir.

– Neptune Energy İngiltere hükümetine “Kuzey Denizi’nde daha fazla doğalgaz üretmeme izin ver” talebiyle mektup gönderdi.

– Norveç, Avrupa’ya daha fazla doğalgaz tedarik etmeyi taahhüt etti.

– Yara CEO’su Avrupa’ya arzında sıkıntı duyulan amonyak getirecek.

– İspanya, AB’den artan enerji fiyatlarıyla mücadele için bir dizi önlem talep ediyor.

– Almanya’da vatandaşların doğalgaz faturaları yüzde 11,5 artabilir.

– Gazprom’un Avrupa’nın doğalgaz fiyatlarında artışındaki payı AB tarafından soruşturulabilir.

– Uluslararası Enerji Ajansı, Rusya’ya Avrupa’ya doğalgaz arzını artırması için çağrı yaptı.

– Kremlin: Kuzey Akım 2’nin faliyete başlaması doğalgaz fiyatındaki artışı kontrol altına almaya yardımcı olur. Avrupa’da bazı sektör yetkilileri Rusya’nın arzı Kuzey Akım 2 için onay kararını hızlandırmak için yavaşlattığı görüşünde.

– Emisyon hedefleri de krizden olumsuz etkileniyor.