Kredi büyümelerinde yavaşlama var mı?

Şebnem TURHAN

Merkez Bankası Para Politikası Kurulu toplantısında 100 baz puanlık indirimi yaparken “Güçlü parasal sıkılaştırmanın krediler ve iç talep üzerindeki yavaşlatıcı etkileri devam etmektedir. Parasal duruşun sıkılığı ticari kredilerde öngörülenin ötesinde daraltıcı etki yapmaya başlamıştır. Bunun yanında, bireysel kredilerin ılımlı seyre dönmesi için makroihtiyati politika çerçevesi güçlendirilmiştir” gerekçesine yer vermişti. Piyasa bu açıklamayı ticari kredilerdeki ivme kaybından Merkez Bankası’ ‘tedirgin’ olarak yorumladı. Ticari kredi büyümesi öngörülenden daha fazla daraldı mı? Öngörülen nedir bilinmiyor ama veriler artışın son haftalarda ivme kazandığını gösteriyor.

Faizlerde henüz değişim yok

Merkez Bankası verilerine göre 13 haftalık yıllıklandırılmış kur etkisinden arındırılmış ticari kredi artışı 17 Eylül haftasında yüzde 5,91 oldu. Ticari kredilerde parasal sıkılaşmadan söz edilmeye başlanan geçen yıl ağustos ayından itibaren yavaşlama başlamıştı. Öyle ki faiz indirimlerinin başladığı Ekim 2020’de artış hızı yüzde 0,4’e Aralık 2020’de ise yüzde 0,1’e kadar gerilemişti. Faizin yüzde 19’a çıkarıldığı şubat toplantısının ardından Nisan 2021’de ise yeniden hızlanan ticari kredi artışı yüzde 10,37’ye kadar çıktı. Nisandan sonra yavaşlama sürerken ağustos sonuyla beraber yeniden ivmelendi. Bankacılık sektörü kaynakları 100 baz puanlık politika faizi indiriminin kredi faizlerinde çok etkili olmasını beklememekle birlikte mevduat faizlerinde düşüş yaratabileceği görüşünde. Henüz bankalar faiz oranlarında bir değişikliğe gitmedi.

Yıllık değişim çift hanelerde

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) haftalık bankacılık sektörü verilerinde de yıllık değişim ticari kredilerde hala çift haneli büyümeye işaret ediyor. BDDK verileri 17 Eylül haftası itibariyle ticari ve diğer kredi hacminin 3 trilyon 49 milyar 591 milyon lira olduğunu gösteriyor. Geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 11,81 büyüme yaşandı. Toplam ticari ve bireysel kredi hacmi ise 17 Eylül haftasında yine geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 12,92’lik büyüme yaşandı. Önceki haftalarda yüzde 15 seviyesinde olan bu artış hızı yüzde 13 seviyelerine inse de hala çift haneli büyüme devam ediyor.

Tüketici kredilerinde ise son alınan önlemlerin çok etkili olduğunu söylemek için henüz erken gibi görünüyor. Tüketici kredilerinde 13 haftalık yıllıklandırılmış kur etkisinden arındırılmış artış yüzde 18,09 seviyelerinde. Geçen yıl ağustos ve eylül aylarında yüzde 100’leri aşan büyümenin yaşandığı tüketici kredilerinde geçen yıl sonunda başlayan artış hızındaki ivme kaybı şubatta belirginleşmiş ve yüzde 3,64’e kadar gerilemişti. Bu yıl ağustostan itibaren ise yeniden çift haneli artışlar gözlenmeye başladı. Bunda hem açılmanın etkisiyle ertelenen talep, hem turizm harcamaları hem de okulların yeniden yüz yüze eğitime dönmesiyle gelen harcamalar etkili oldu.

Taşıtta talep hala güçlü

Merkez Bankası verilerine göre konut kredileri 17 Eylül haftasında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 2,28 büyüdü. Eylülün ilk haftasında büyüme yüzde 2,25’e gelmişti. Geçen yılki düşük faiz kampanyalarında ise konut kredisi artış hızı yüzde 47,86’ya kadar yükselmişti. Konut kredisi faizinde yüzde 1 psikolojik sınır olarak görülüyor. Aylık faiz yüzde 1’in üzerinde olduğunda tüketicilerin talebinde artış daha hızlı oluyor. Politika faizindeki indirimin yüzde 1,37 seviyelerindeki konut kredi faizine etkisi olacak mı bilinmiyor.

Taşıt kredisi en fazla makroihtiyati önlem alınan kredi türlerinin başında geliyor. Taşıt kredilerinde geçen yıl mayıs ve haziranda yüzde 100’ü aşan büyümeler yaşanmıştı. Buna rağmen büyüme hızı ancak yüzde 40,71’e kadar gerileyebildi. Halen daha güçlü talep taşıt kredilerinde gözleniyor. İhtiyaç kredilerinde ise tıpkı konut kredilerinde olduğu gibi düşük faiz kampanyalarının etkisiyle geçen yıl ağustosta en hızlı büyümeler yaşanmış ve geçen yılın aynı dönemine göre büyüme yüzde 70’e kadar dayanmıştı. Bu yıl ise genellikle yüzde 20’nin üzerinde büyümesini sürdüren ihtiyaç kredilerinde 17 Eylül haftasındaa yüzde 15,91’lik artış dikkat çekiyor. Ağustos başında artış hızı yüzde 14,66’lara gerilemişken son 4 haftadır yön yukarıya çevrilmiş durumda.

Toplam kredi hacmi 3.9 trilyon lira

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) haftalık verilerine göre, sektörün kredi hacmi 17 Eylül haftası itibarıyla 27 milyar 36 milyon lira arttı. Söz konusu dönemde toplam kredi hacmi 3 trilyon 933 milyar 984 milyon liradan 3 trilyon 961 milyar 19 milyon liraya çıktı. Tüketici kredileri tutarı, 17 Eylül ile biten haftada önceki haftaya göre 289 milyon lira azalarak 730 milyar 11 milyon liraya geriledi. Söz konusu kredilerin 281 milyar 620 milyon lirası konut, 14 milyar 363 milyon lirası taşıt ve 434 milyar 28 milyon lirası ihtiyaç kredilerinden oluştu. Söz konusu dönemde taksitli ticari kredilerin tutarı 1 milyar 723 milyon lira yükselerek 603 milyar 327 milyon liraya çıktı. Bankaların bireysel kredi kartı alacakları da yüzde 1,2 azalarak 181 milyar 417 milyon liraya düştü. Bireysel kredi kartı alacaklarının 75 milyar 445 milyon lirası taksitli, 105 milyar 972 milyon lirası taksitsiz oldu.