Elektronikten gıdaya birçok sektörü vuruyor

Hilal Sarı

Ne oldu?

Brent tekrar 83 doların üzerine çıkarken, WTI da yeniden 80 doları aştı. Doğalgaz darboğazından en az etkilenmekte olan New York borsası doğalgaz gösterge fiyatı bile en son 2008’de gördüğü düzeylere geldi. Asya LNG fiyatları da Çin’de devam ve sanayide aksamalara neden olan enerji krizi nedeniyle rekor düzeylerde ve Bangladeş’ten Endonezya’ya tüm ekonomilerde üreticileri zorluyor. Hızlı bir çözüm olmayacağı anlaşılan enerji krizinin zaten sıkışmış olan küresel tedarik zincirlerine bir darbe daha indirebileceği elektronikten gıdaya, kağıttan yüne birçok alanda aksamalara yol açabileceği öngörülüyor.

Ne dediler?

Oxford Economics Kıdemli Asya Ekonomisti Louis Kuijs, elektrik kesintileri ve buna bağlı üretim aksamaları devam ederse bu durumun küresel tedarik zincirlerinde yeni bir tıkanma getirebileceğini, özellikle de ihracat ürünleri etkilenmeye başlarsa tedarik krizinin ağarlaşacağını söylüyor.

Pantheon Macroeconomics Çin Başekonomisti Craig Botham ise, “Bu kriz imalat sektörü için yeni bir staglasyon şoku gibi görünüyor. Fiyat artışları hayli geniş bir tabana yayılmış durumda – bu Çin’in küresel tedarik zincirlerindeki payının büyük olmasının bir sonucu” diyor.

Société Générale ekonomistleri ise cuma günü yayınladıkları bir notta “Çin hükümetinin şimdiye kadar görülmüş en derin – ve henüz bitmemiş olan – enerji krizine verdiği güçlü tepki, çelik, alüminyum ve çimento gibi enerji yoğun sektörlerin elektrik kullanımlarına getirilen kısıtlamalar, önümüzdeki aylarda da devam edecek. Çin agresif şekilde doğalgaz ithalatını artırmaya çalışarak küresel fiyat baskılarını daha da ağırlaştıracak” değerlendirmesini yapıyor.

Ne olacak?

Kağıttan süte, yünden, iPhone’a birçok üründe enerji sektörüne bağlı maliyet artışlarından ve üretim aksamalarından dolayı darboğazların ağırlaşması bekleniyor. Bloomberg’de yer alan analiz, Çin’de en çok etkilenen sektörlerin küresel etkileri de olabileceğine dikkat çekiyor.

Kağıt: Pandemi süresince sıçrama yaşanan talepten dolayı karton koli ve ambalaj malzemelerinde arz zaten talebi karşılamakta zorlanıyordu. Çin’deki geçici kesintiler üretimi daha da azalttı. Rabobank tahminlerine göre eylül e ekimde sektörün üretimi yüzde 10 ila 15 düştü. Bunun önümüzdeki dönemde kağıt maliyeti olan tüm üreticileri etkileyebileceği belirtiliyor.

Gıda: Dünyanın en büyük tarım emtiaları üreticisi Çin’in gıda üretimi de enerji kriziyle tehlikede. Dünya genelinde on yılın zirvesine çıkan gıda fiyatları, özellikle gübre fiyatlarında yaşanan sıçrama nedeniyle çiftçilerin maliyetlerini tüketicilere yansıtmasına bağlı olarak yükseliyor. Çin’de elektrik kısıtlamaları nedeniyle kapanmaya zorlanan tesisler arasında soya fasulyesi işleyicilerden fasulye ezicilere, yem üreticilerinden yemeklik yağ üreticilerine gıda sektöründe faaliyet gösteren birçok üretici de yer alıyor. Süt ürünleri sektöründe de elektrik kesintileri süt sağma makinelerinin operasyonlarını aksatıyor.

Yün: Avustralya koyun yetiştiricileri de Çin’de yapılan üretim kesintilerinden olumsuz etkileniyor. Avustralya basını Çin’de Avustralya’dan yün ithal eden sektörlerin kesintiler nedeniyle üretiminin geçen hafta yüzde 40’a varan düşüş kaydettiğini aktarıyor.

Elektronik: Apple’ın en önemli tedarikçilerinden Pegatron Corp, geçtiğimiz ay Çin otoritelerinin enerji tasarruf önlemlerini uygulamaya başladığını duyurdu. Dünyanın en büyük çip ambalajcılarından ASE Technology Holding de kesintiler nedeniyle birkaç gün bant durduran şirketler arasında. iPhone’lardan oyun konsollarına, ev eşyalarından otomobillere birçok alanda kullanılan çiplerin ambalajlanmasına Çin’in en büyük ikinci üretici olduğu birçok sektörde kesintilerin küresel darboğazı ağırlaştırabileceği belirtiliyor.